آتش‌سوزی در سقف‌های کاذب پلاستیکی به‌ویژه در مسیرهای خروج، به‌خصوص بخش تخلیه خروج (Exit Discharge)، یکی از تهدیدهای جدی برای ایمنی ساختمان و جان افراد محسوب می‌شود.
مصالح پلاستیکی به‌دلیل ویژگی‌هایی مانند قابلیت اشتعال بالا، تولید دود سمی، ذوب شدن و چکه کردن در اثر حرارت، در صورت عدم رعایت الزامات ایمنی حریق، می‌توانند به‌سرعت باعث گسترش آتش و مسدود شدن مسیر فرار شوند. به همین دلیل، در استانداردهای معتبر بین‌المللی و مقررات ملی، استفاده از این مصالح در مسیرهای خروج با محدودیت‌ها و الزامات سخت‌گیرانه‌ای همراه است.
در مقررات ملی ساختمان ایران (مبحث سوم )، بر لزوم استفاده از مصالح با مقاومت مناسب در برابر آتش در مسیرهای خروج تأکید شده است. طبق بندهای این مباحث، تمامی اجزای ثابت، از جمله سقف‌ها و دیوارهای مسیرهای خروج، باید در برابر حریق تا زمان لازم برای تخلیه ایمن مقاومت داشته باشند. همچنین تأکید شده که مصالحی که در این مسیرها به کار می‌روند نباید در اثر حرارت دچار ریزش، چکه کردن یا ایجاد دود غلیظ و سمی شوند.
در کد بین‌المللی ساختمان (IBC)، استفاده از سقف کاذب از جنس پلاستیک در راهروهای خروج، راه‌پله‌ها و مسیرهای نهایی تخلیه ممنوع است، مگر اینکه آن مواد دارای تأییدیه کلاس A از نظر گسترش شعله و تولید دود باشند (بر اساس ASTM E84 یا UL 723). سقف‌های کاذب باید توان تحمل شرایط حرارتی شدید ناشی از حریق را داشته و در صورت وجود، سامانه اسپرینکلر در بالای سقف کاذب نصب گردد تا عملکرد مهار حریق تضمین شود.
در کد بین المللی حریق (IFC) نیز در بخش‌های مربوط به حفاظت از مسیرهای خروج، قید شده که پوشش‌ها و تزئینات سقف نباید از موادی ساخته شده باشند که موجب تشدید گسترش آتش و دود شوند. این کد تأکید دارد که ایمنی مسیر فرار باید در برابر افتادن اجزای داغ و دود ناشی از سوختن مواد پلاستیکی تضمین شود.
استاندارد NFPA 101 (Life Safety Code) که یکی از مهم‌ترین مراجع ایمنی جان انسان‌ها در ساختمان‌هاست، به‌طور مستقیم به ممنوعیت استفاده از مصالح اشتعال‌پذیر در مسیرهای فرار اشاره می‌کند. در این استاندارد آمده است که مواد مورد استفاده در پوشش‌های داخلی مسیرهای خروج باید دارای رتبه‌بندی Class A باشند و نباید در صورت اشتعال، دود غلیظ یا گازهای سمی تولید کنند. همچنین سقف‌های کاذب در فضاهای حیاتی مانند تخلیه خروج باید بتوانند در شرایط آتش‌سوزی تا مدت مشخصی ساختار خود را حفظ کنند تا تخلیه ایمن افراد امکان‌پذیر باشد.
در استاندارد NFPA 1 (Fire Code) نیز به عنوان مرجع جامع برای پیشگیری و واکنش به آتش، تأکید شده که تمامی اجزای مسیرهای فرار، به‌ویژه خروج نهایی، باید از مصالح مقاوم و غیراشتعال‌پذیر ساخته شوند. در بخش‌هایی از این استاندارد به‌صراحت اشاره شده که مواد ذوب‌شونده یا قابل چکه در اثر حرارت، مانند برخی انواع پلاستیک، در محیط‌های با دسترسی عمومی ممنوع هستند مگر آنکه توسط سیستم‌های مهار و کنترل آتش محافظت شوند. با توجه به این مستندات، استفاده از سقف کاذب پلاستیکی در بخش تخلیه خروج ساختمان‌ها نه‌تنها با خطر جدی برای جان ساکنان همراه است، بلکه می‌تواند باعث مسدود شدن مسیر فرار، گسترش آتش به طبقات بالا، و ایجاد دود غیرقابل تنفس در زمان اندک شود. ریزش قطرات داغ پلاستیکی نیز می‌تواند باعث سوختگی افراد در حال فرار گردد. بنابراین در طراحی معماری و مهندسی ایمنی ساختمان، به‌ویژه در فضاهای عمومی مانند مجتمع‌های تجاری، بیمارستان‌ها، سینماها و مدارس، انتخاب مصالح ایمن برای سقف‌های کاذب کاملاً حیاتی است. در نهایت توصیه می‌شود هرگونه استفاده از مصالح پلاستیکی در مسیر خروج و تخلیه، صرفاً در صورت دارا بودن گواهی‌نامه معتبر مقاومت در برابر آتش، تأییدیه محدودیت دود، و وجود سامانه‌های فعال حفاظت از حریق مانند اسپرینکلر صورت گیرد. در غیر این‌صورت، بهترین گزینه استفاده از سقف‌های کاذب معدنی، فلزی یا گچی مقاوم به حریق است که ایمنی کاربران را تضمین کند.
🔒 یادآور ایمنی آتش: ایمنی مسیر خروج، آخرین فرصت فرار و نجات جان افراد است؛ نباید آن را با استفاده از مصالح نامناسب به خطر انداخت. طراحی ایمن، ناظر متخصص، و انتخاب مصالح درست، سه‌گانه نجات در برابر حریق هستند.
