در تاریکیِ لحظه‌های بحرانی، تنها چیزی که میان مرگ و زندگی فاصله می‌اندازد، “مسیر خروجی ایمن و قابل دسترس” است. این مسیر نباید صرفاً یک راهرو یا درب باشد؛ بلکه باید همانند ریسمانی مطمئن در دل شعله‌ها، از هرگونه تهدید جدا و محافظت‌شده باشد؛ به‌ویژه از فضاهایی همچون پارکینگ خودروها یا عناصر پرخطر نظیر کنتورهای گاز، تابلوهای برق، و سایر تجهیزات انفجاری یا اشتعال‌زا.
استانداردهای جهانی چه می‌گویند؟
NFPA 101 (Life Safety Code) در بندهای مربوط به Means of Egress تأکید دارد که مسیرهای خروج: باید از سایر فضاهای پرخطر و خدماتی جدا شوند. نباید شامل تأسیسات خطرزا مانند تابلو برق یا کنتور گاز باشند. باید در برابر دود، شعله و انفجار مقاوم‌سازی شده باشند.
IBC(International Building Code) نیز در فصل ۱۰ (Means of Egress) صراحتاً اشاره می‌کند: مسیرهای تخلیه نباید محل عبور تأسیسات حیاتی و خطرناک نظیر لوله‌های گاز، تابلو برق یا کانال‌های تهویه مشترک و پارکینگ باشند.
IFC (International Fire Code) همچنین تأکید می‌کند:مسیر خروج باید عاری از هرگونه مانع یا منبع پتانسیل خطر حریق یا انفجار باشد. نصب تجهیزات انرژی در این مسیر مجاز نیست.
در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ایران (حفاظت ساختمان‌ها در برابر حریق)، در بخش تخلیه خروج تاکید دارد که هر خروج باید به طور مستقیم به بیرون ساختمان تخلیه شود تخلیه خروج باید در تراز زمین باشد یا دسترسی مستقیم به آن را فراهم سازد. تخلیه خروج نباید دوباره به داخل ساختمان وارد شود و نیز معبر خروج نهایی باید مستقیماً به فضای باز عمومی متصل شود، از کاربری‌هایی مانند پارکینگ جدا گردد و فاقد تأسیسات خطرزا ازجمله کنتور گاز و تابلو برق باشد.
چرا جداسازی از پارکینگ، کنتور گاز و تابلو برق حیاتی است؟
پارکینگ‌ها با وجود خودروهای دارای سوخت و مواد قابل احتراق، خطر انفجار و دود شدید دارند. تابلوهای برق در حریق به‌شدت خطر برق‌گرفتگی یا جرقه‌زنی دارند که راه فرار را به تله تبدیل می‌کنند. کنتورهای گاز و انشعابات آن در معرض حرارت یا ضربه، می‌توانند منجر به نشت و انفجار مرگبار شوند. قرارگیری این عناصر در مسیر خروج، یعنی تبدیل «راه نجات» به راه نابودی.
پیام روشن برای طراحان، ناظران و مدیران ایمنی: مسیر خروج، باید پاک و عاری از هرگونه تهدید باشد؛ نه عبور تأسیسات، نه تابلو برق، نه کنتور گاز، و نه دسترسی به فضاهای پرخطر. یک طراحی هوشمند و استاندارد، تنها یک الزام فنی نیست؛ بلکه تعهدی انسانی به جان افراد ساکن در آن ساختمان است.
پس بیایید با رعایت دقیق استانداردها، راهی بسازیم به‌سوی نور، نه به سوی دود… راهی که نه انفجار تهدیدش می‌کند، نه برق، نه گاز، و نه بی‌تدبیری.